Czym jest metoda krakowska i dlaczego warto ją znać?
Już od pierwszych zdań warto wyjaśnić, że metoda krakowska to specjalistyczna terapia neurobiologiczna, która wspiera rozwój funkcji poznawczych u dzieci mających zróżnicowane problemy rozwojowe, w tym autyzm, afazję czy opóźnienia mowy. Opiera się ona na nowoczesnej wiedzy z zakresu neurobiologii i plastyczności mózgu, ukierunkowując działania na maksymalne wykorzystanie okresu intensywnego rozwoju dziecięcego[1][2][3][4].
Podstawy i definicja metody krakowskiej
Metoda krakowska została opracowana jako neurobiologiczna terapia wspierająca wszystkie funkcje poznawcze, poprzez naśladowanie naturalnych etapów rozwoju charakterystycznych dla dzieci zdrowych. Jej celem jest kompensowanie i wspomaganie rozwoju tych dzieci, u których występują zaburzenia genetyczne, neurologiczne, komunikacyjne czy rozwojowe[3]. Główną zasadą jest intensywna stymulacja mózgu – zarówno w obahemisferyczny sposób, jak i przez równoczesne uruchamianie rozumienia oraz nazywania, wykorzystując symultaniczne (prawopółkulowe) i liniowe (lewopółkulowe) mechanizmy przetwarzania informacji[1][4].
Założenia metody bazują na przekonaniu, że zdolność budowania nowych połączeń neuronalnych trwa przez całe życie, jednak najsilniej ujawnia się w okresie wczesnodziecięcym. Kluczowe jest tu zaangażowanie wszystkich zmysłów w rozwój dziecka – słuchu, wzroku, ruchu – co umożliwia wielokanałową stymulację poznawczą[3][4].
Odbiorcy i zastosowanie terapii
Metoda krakowska dedykowana jest przede wszystkim dzieciom z zaburzeniami rozwojowymi, zdiagnozowanymi jako: autyzm, zespół Aspergera, afazja, alalia, dzieci zagrożone dysleksją, z zespołami genetycznymi, a także tym, które mają ubytki słuchu[1][2][3]. Najskuteczniejsza okazuje się interwencja już w pierwszych trzech latach życia dziecka, gdy mózg wykazuje najwyższą plastyczność i intensywność powstawania nowych sieci neuronalnych[4].
Celem nadrzędnym jest poprawa funkcjonowania językowego oraz ograniczenie zaburzeń komunikacyjnych poprzez ukierunkowane ćwiczenia, które aktywują mózg podobnie jak systematyczny trening mięśni – im większy wysiłek, tym intensywniejsza poprawa funkcji poznawczych[4].
Główne koncepcje i elementy terapeutyczne
Osią metody jest wielokanałowa stymulacja poznawcza. Obejmuje ona ćwiczenia z zakresu słuchowego, wzrokowego oraz ruchowego, a także specjalnie opracowaną naukę czytania. W odróżnieniu od klasycznych metod, tutaj nacisk położony jest na rozpoznawanie i naukę czytania sylab – nie pojedynczych liter. Takie podejście lepiej odzwierciedla naturalne etapy przyswajania języka[2].
Kolejny ważny filar terapii stanowi intensywna stymulacja mózgu dziecka poprzez indywidualną współpracę z terapeutą oraz zaangażowanie rodziców podczas domowych ćwiczeń. Program dopasowuje się do aktualnych możliwości oraz potrzeb dziecka, dobierając skrojone na miarę zadania – rozwijające percepcję wzrokową, słuchową, językową oraz ruchową[2][3]. Współpraca dorosłego z dzieckiem opiera się na aktywnej interakcji, co pozwala skuteczniej rozwijać umiejętności komunikacyjne oraz społeczne[3].
Procesy, na których bazuje metoda krakowska
Podstawowym mechanizmem jest tu świadome wykorzystanie zjawiska neuroplastyczności. Odpowiednio przygotowane, wielokrotnie powtarzane ćwiczenia oraz stymulacja multisensoryczna prowadzą do tworzenia i wzmacniania nowych połączeń międzyneuronalnych, poprawiając funkcje językowe, percepcyjne i motoryczne dziecka[3][4]. W ten sposób realizowana jest koncepcja, że doświadczenie buduje i zmienia strukturę mózgu, nie tylko u dzieci, ale przez całe życie[4].
Unikalną cechą metody jest również świadome zaangażowanie obu półkul mózgowych: połączenie symultanicznego przetwarzania (charakterystycznego dla prawej półkuli) z liniowym (typowym dla lewej półkuli). Takie podejście ułatwia skuteczniejsze przyswajanie umiejętności komunikacyjnych, a także poprawia funkcjonowanie dziecka w szerszym zakresie[1][4].
Korzyści i znaczenie znajomości metody krakowskiej
Wdrożenie metody krakowskiej pozwala realnie poprawiać codzienne funkcjonowanie dzieci dotkniętych różnymi zaburzeniami rozwojowymi. Dzięki precyzyjnie opracowanej terapii możliwe jest wcześniejsze wykrywanie deficytów i zmniejszanie ich nasilenia poprzez celowaną stymulację poznawczą, językową oraz społeczną[1][2].
Znajomość tej terapii ma kluczowe znaczenie zarówno dla rodziców, jak i osób pracujących z dziećmi z trudnościami rozwojowymi. Pozwala bowiem na skuteczne wspieranie rozwoju, lepsze rozumienie mechanizmów uczenia się, a co za tym idzie – na poprawę jakości życia i komunikacji młodych osób wymagających specjalnego wsparcia[3][4].
Podsumowanie
Metoda krakowska, stworzona przez zespół pod kierownictwem prof. dr hab. Jagody Cieszyńskiej, stanowi kompleksowe, naukowo uzasadnione narzędzie wspierające rozwój poznawczy i językowy dzieci o szczególnych potrzebach. Jej skuteczność bazuje na ścisłym powiązaniu współczesnej wiedzy z zakresu neurobiologii, psychologii rozwojowej oraz logopedii i uwzględnia indywidualne możliwości dziecka. Znajomość tej terapii dostarcza obszernych narzędzi do pracy, zarówno w środowisku domowym, jak i specjalistycznym[3][4].
Źródła:
- https://zabawkaiwyprawka.pl/blog/post/metoda-krakowska-na-czym-polega-krok-po-kroku
- https://niebieskiepudelko.pl/na-czym-polega-metoda-krakowska/
- https://centrummetodykrakowskiej.pl/metoda-krakowska/
- https://juniora.pl/metoda-krakowska/
Dydaktycy.pl to portal o edukacji, która nie mieści się między okładkami podręczników. Inspirujemy, uczymy, prowokujemy do myślenia. Zajmujemy się rozwojem osobistym, językami, karierą i mądrą nauką – bez schematów, bez sztuczności.